Sağlık kuruluşlarındaki Beyin ve Sinir Cerrahisi Bölümü, diğer adıyla Nöroşirurji, sinir sistemi bozuklukları ile ilgilenen cerrahi bir branştır. Bu branş, sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda görülen bazı hastalıkların da tanı ve tedavisini kapsar. Peki, beyin cerrahisi nedir? Hangi hastalıklara bakar? İşte detaylar…
Temel cerrahi branşlardan biri olan Beyin ve Sinir Cerrahisi, beyin, omurilik ve periferik sinir sistemiyle ilgili medikal tedaviye cevap vermeyen hastalıkların cerrahi tedavisinde, çocukluk çağında görülen beyin ve sinir hastalıklarının tedavisinde ve beyin ile omurilikte meydana gelen travmaların tedavisinde önemli bir rol üstlenir. Bu alanda eğitim almış tıp doktorlarına beyin cerrahı denir. Beyin cerrahı olmak için 6 yıllık tıp eğitiminin ardından 5 yıllık Beyin ve Sinir Cerrahisi ihtisası tamamlanmalıdır.
Beyin cerrahisinde, diğer bölümlerde olduğu gibi elle muayene imkanı sınırlıdır. Hekimin yapacağı nörolojik muayene bazı ipuçları verse de, hastalıkların tanısında MR ve tomografi (BT) gibi görüntüleme cihazları daha somut veriler sağlar. Tanı koyulduktan sonra ise ameliyatın başarıyla gerçekleştirilmesi için teknolojik donanıma sahip ameliyathane şartları büyük önem taşır.
Hastalar Hangi Şikayetlerle Beyin Cerrahına Başvurur?
Hastaların beyin ve sinir cerrahisine başvuruları iki şekilde olmaktadır, acil başvurular ve elektif başvurular. Acil başvurular genellikle hastanın kendisi, bir yakını ya da 112 ekipleri tarafından yapılır. Bu tür başvurularda, ani şuur kaybı, bayılma, şiddetli bel ve boyun ağrıları, aniden ortaya çıkan baş ağrısı, yürüyememe veya kafa tası ve omurilik hasarına sebep olabilecek travmalar gibi durumlar söz konusu olabilir. Acil başvuruların zamanında yapılması hayati önem taşır.
Elektif başvurular ise daha planlı ve önceden belirlenen randevularla gerçekleşir. Bu tür başvurular, genellikle ilaçlara yanıt vermeyen el ve ayaklarda tek taraflı ağrı, bel ve boyun ağrıları, ellerde ve kollarda uyuşma ve karıncalanma gibi belirtilerle yapılır. Ayrıca, yetişkin bir kişide ilk kez görülen havale durumunda, aksi ispat edilene kadar kafa içi bir patoloji olasılığı dikkate alınmalıdır.
Yenidoğan döneminde ise bazı belirtiler, erken dönemde beyin ve sinir cerrahisine başvurmayı gerektirebilir. Bebekte sırtta kıllanma, kafatasında şekil bozukluğu, başın anormal derecede büyük ya da küçük olması gibi durumlar, dikkatlice değerlendirilmelidir. Bu belirtiler, altta yatan ciddi nörolojik sorunların habercisi olabilir ve erken teşhis ve tedavi için zamanında müdahale gerektirir.
Beyin Cerrahisi Hangi Hastalıklara Bakar?
Boyun ve Bel Fıtığı: Omuriliğin omurga kemikleri arasından çıkmasıyla meydana gelir. Her boyun ve bel fıtığı ameliyat gerektirmez; ancak, sinirleri sıkıştırması durumunda ameliyat hayati önem taşır. Fıtıklaşan disk, sinir köklerine baskı yaparak şiddetli ağrıya, uyuşmaya, hatta kas güçsüzlüğüne neden olabilir. Cerrahi müdahale, genellikle diğer tedavi yöntemleri etkili olmadığında düşünülür.
Beyin Kanamaları: Düşme, çarpma veya trafik kazası gibi travmalar sonucunda ya da yüksek tansiyona bağlı olarak beyindeki atardamarlarda yırtık oluşması durumunda meydana gelir. Bu yırtık, beyinde kanama alanlarının oluşmasına neden olur. Beyin kanamaları hızlı bir şekilde tedavi edilmezse kalıcı hasara veya ölüme yol açabilir. Tedavi, kanamanın kaynağını durdurmayı ve beyin basıncını azaltmayı amaçlar.
Beyin Tümörleri: Beyin dokusunda anormal hücrelerin çoğalmasıyla oluşur. Bu tümörler iyi huylu (benign) veya kötü huylu (malign) olabilir. İyi huylu tümörler genellikle yavaş büyür ve yayılmazken, kötü huylu tümörler hızla büyüyebilir ve çevre dokulara yayılabilir. Belirtiler, tümörün büyüklüğüne ve konumuna bağlı olarak baş ağrısı, nöbetler, görme veya konuşma bozuklukları gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.
İnme/Felç: Beyne giden kan akımının aniden kesilmesi veya beyinde oluşan kanamaya bağlı olarak meydana gelir. Kan akımının kesilmesi durumunda beyin hücreleri oksijen yoksunluğundan ölür. İnme belirtileri arasında aniden gelişen konuşma zorluğu, vücudun bir tarafında güçsüzlük veya uyuşma, görme kaybı ve koordinasyon problemleri yer alır. Erken müdahale, kalıcı hasarı önlemek açısından kritiktir.
Omurga Rahatsızlıkları: Kifoz (kamburlaşma), skolyoz (omurga eğriliği) gibi omurga deformiteleri, omurilikte tümör veya enfeksiyon gibi durumlar ve travmaya bağlı omurilik rahatsızlıkları beyin cerrahisini ilgilendirir. Bu rahatsızlıklar, omurganın yapısal bütünlüğünü bozarak sinir köklerine ve omuriliğe baskı yapabilir, bu da ağrı, hareket kısıtlılığı ve nörolojik semptomlara neden olabilir.
Çocukluk ve Bebeklik Döneminde Görülen Doğumsal Anomaliler: Hidrosefali (kafada su toplanması), kraniyosinostoz (kafatası şekil bozuklukları) gibi doğumsal anomaliler beyin cerrahını ilgilendirir. Hidrosefali, beyin ve omurilikteki sıvının normal dolaşımının engellenmesi sonucu sıvı birikmesiyle karakterizedir. Kranial anomaliler ise erken müdahale gerektiren ciddi deformasyonlara yol açabilir.
Sinir Sıkışmaları: El, kol, bacak veya organlara giden sinirlerde meydana gelen sıkışmalardır. Bu durum, uyuşukluk, karıncalanma, soğukluk veya yanma gibi belirtilerle kendini gösterir. Sinir sıkışmaları, karpal tünel sendromu gibi durumları içerir ve tedavi edilmediğinde kronik ağrıya ve fonksiyon kaybına neden olabilir. Tedavi seçenekleri arasında fizik tedavi, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahale yer alır.
Bu durumların tümü, beyin ve sinir cerrahisinin uzmanlık alanına girer ve doğru tanı ile uygun tedavi planı hayati önem taşır. Erken müdahale ve uygun tedavi yöntemleri, hastaların yaşam kalitesini artırabilir ve komplikasyonları önleyebilir.
