Eğer yemekten sonra nefes darlığı, bilinç bulanıklığı veya karın ağrısı gibi şikayetler yaşıyorsanız, besin alerjisi olabilirsiniz. Özellikle deniz ürünleri, süt, yumurta ve fıstık gibi gıdaları tükettikten sonra bu tür şikayetleriniz varsa, doktora başvurmanız önemlidir.
İnsanlar yaşamları boyunca çeşitli besinlerle karşılaşırlar. Bu besinler, besin öğeleri olarak adlandırılan daha küçük yapı taşları içerir; bunlar protein, yağ, karbonhidrat, vitaminler ve minerallerdir. Besin alerjileri, özellikle protein yapılarındaki besin bileşenlerinin vücut tarafından yabancı olarak algılanması sonucu oluşan bir immün sistem tepkisidir. Besin maddesi içindeki yabancı olarak algılanan maddelere karşı oluşan antikorlar vücutta istenmeyen reaksiyonlara yol açabilir.
Yetişkinlerde Deniz Ürünleri ve Yumurta, Çocuklarda Süt Sıklıkla Besin Alerjisine Neden Olabilir
Besin alerjileri genellikle kabuklu deniz hayvanları, balık, fıstık ve yumurta gibi besinlerle ortaya çıkar. Çocuklarda ise en sık görülen alerjiler süt, soya ürünleri ve kabuklu deniz hayvanlarına karşı olur. Ayrıca çocuklarda yumurta akı, inek sütü ve domates gibi bazı besinlere karşı da alerji gelişebilir. Renklendiriciler, koruyucular ve çay, kakao, kolalı içecekler gibi kimyasal maddeler içeren gıdalar da besin alerjilerine neden olabilir. Bazı besinlerin alerjik reaksiyonlara yol açmasının yanı sıra, benzer türdeki diğer besinlerle çapraz reaksiyonlar da görülebilir. Örneğin, bir kişinin badem veya ceviz gibi ağaç fıstıklarına alerjisi varsa, diğer ağaç fıstıklarına da tepki gösterebilir.
Besin Alerjileri Ciddi Rahatsızlıklara Yol Açabilir
Besin maddeleriyle ilişkili alerjik yanıtlar, alınan besin maddesinin sindirim sistemi tarafından işlenmesi ve emilmesi gerekliliği ile ilişkilidir. Besin alerjisi veya intolerans durumlarında vücudu koruyan birçok mekanizma bulunmaktadır. Sindirim sistemindeki enzimlerin besin maddelerini parçalaması, bağırsak hareketlerinin gıdaları aşağı doğru itmesi, bağırsak mukusunun ve bağırsak duvarının koruyucu rolü bu mekanizmalardan bazılarıdır. Ayrıca bağırsak duvarında bulunan bağışıklık sistemi hücreleri, gıda maddelerindeki alerjenlerin istenmeyen etkilerini önlemeye çalışır. Vücudun korunmasında rol oynayan hücreler, gıda maddelerini tanıyarak istenmeyen cevapların oluşmasını engeller; buna “immunolojik tolerans” denir. Ancak, besin maddelerindeki proteinlerin yeterince sindirim sistemi tarafından işlenmemesi veya savunma sistemindeki bir hatadan dolayı besinlere karşı alerji gelişebilir. Besin alerjilerinde, bağışıklık sistemi yerine sindirim sisteminin tepkisi daha baskındır. Alınan besinlerin sindirim sistemini tahriş etmesine bağlı olarak semptomlar ortaya çıkabilir.
Besin alerjisinin bulguları ve belirtileri hafiften ciddiye kadar değişebilir. Besin alerjisi durumunda ortaya çıkan belirtilerin en önemlileri şunlardır;
- Kurdeşen
- Bulantı
- Mide spazmı, ağrı
- İshal
- Deride kaşıntı
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Solunum yollarında daralma
- Anaflaksi denen ölümcül bir tablodur.
Sütün İçindeki Laktoz Alerjisi Şişkinlik, İshal ve Karın Ağrısına Neden Olabilir
Besin alerjileri erişkinlerin %1’ini, çocukların ise %7’sini etkiler. Ancak bazı çocuklarda bu oran daha yüksek olabilir. Besin intoleransı ise çok daha yaygındır. Hemen herkesin hayatının bir döneminde intolerans nedeniyle şikayetler yaşanabilir. Bazı kişiler belirli maddelere tolerans gösterebilir, en yaygın olanı ise ‘laktoz intoleransıdır‘ ve toplumun %15’ini etkiler. Besin alerjileri belirli ailelerde daha sık görülebilir ve kalıtsal bir özellik gösterebilir.
Besin alerjisi olan birçok insanda şikayetler genellikle rahatsız edici olmaktan öteye gitmez. Vücut, alerjik maddeyle karşılaştığında, besin içinde bulunan belirli maddelere karşı “antikor” adı verilen maddeler üretir. Bu antikorlar, “histamin” adı verilen bir madde salgılayarak;
- Boğazda kaşıntı hissine
- Burun akıntısına
- Deride kurdeşen ve kaşıntıya
- Nefes borusunda şişme ile nefes darlığına
- Sindirim sisteminde mide ağrısı, kramp ve ishale neden olur.
Laktoz intoleransı, sindirim sisteminde sütün içindeki laktozun sindirilmesinde rol oynayan laktaz enziminin yetersiz veya eksik olması durumunda ortaya çıkar. Bu durumda sindirim tam olarak gerçekleşmez ve besinler tam olarak sindirilemediği için şişkinlik, ishal ve karın ağrısı gibi semptomlar görülebilir.
Bazı alerjik durumlarda, belirtiler alınan alerjen maddenin miktarına bağlı olabilir. Bu durumda, fazla alerjen maddeye maruz kalındığında şikayetler daha ciddi hale gelirken; bazen alerjen maddelerin çok küçük miktarları dahi ciddi belirtilere neden olabilir.
Tanı, kişilerin hangi besinleri aldıklarında şikayetlerinin ortaya çıkmasına bağlı olarak konulabilir. Ayrıca, şüpheli besinlerin kesilmesiyle şikayetlerin ortadan kalkması da tanıda yardımcı olabilir.
Egzersiz Sonrası da Besin Alerjisi Gelişebilir
Bazı besin alerjileri egzersiz sonrasında ortaya çıkabilir, bu da egzersizle tetiklenen bir besin alerjisi olduğunu gösterebilir. Besin alerjisi olmayan kişilerde benzer semptomların görülmesi durumunda;
- Sindirim için gerekli enzimlerin yetmezliği (laktoz yetmezliği)
- Huzursuz bağırsak sendromu (bazı besinler benzer yakınmalara neden olabilir)
- Besin zehirlenmeleri
- Tekrarlayan stres veya psikolojik faktörleri düşünmek gerekir.
Besin Alerjisi Durumunda Risk Faktörleri
- Aile hikayesi; ailede saman nezlesi, astım, ürtiker, egzama, olanlarda daha sıktır
- Yaş; besin alerjileri çocuklarda daha sıktır.
Besin alerjisi olan kişiler;
- Nefes darlığı hissediyorlarsa,
- Kan basınçları düşüyorsa,
- Nabızları hızlanıyorsa,
- Bilinç bulanıklığı gelişirse derhal doktora başvurmalıdırlar.
Bu yazılar bilgilendirme amaçlıdır ve profesyonel sağlık tavsiyesi yerine geçmez. Tıbbi teşhis, tedavi veya sağlıkla ilgili diğer konular hakkında doğrudan tavsiye niteliği taşımaz. Herhangi bir sağlık sorunuyla ilgili endişeleriniz varsa, bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.
Bu sitedeki içeriklerin kullanımından kaynaklanabilecek herhangi bir zarardan veya sonuçtan site sorumlu tutulamaz. Bu siteyi kullanarak, bu sorumluluk reddi beyanını kabul etmiş olursunuz.
