Yenidoğan sarılığı, yeni doğan bebeklerde göz aklarında ve ciltte sararma meydana getiren yaygın bir hastalıktır. Bebeğin kanında bilirubin adı verilen sarı bir maddenin birikmesi sonucu ortaya çıkar. Bilirubin, eski kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla oluşur ve normalde karaciğer tarafından vücuttan atılır.
Yenidoğanlarda karaciğer tam olarak gelişmediği için bilirubini işlemekte zorlanabilir ve bu da kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesine neden olabilir.
Yenidoğan Sarılığı Belirtileri Nelerdir?
- Cilt ve gözlerin sararması
- Beyazlarda sararma
- İdrarda koyulaşma
- Dışkıda açık renk
- Halsizlik
- İştahsızlık
- Uyku hali
Yenidoğan Sarılığı Nedenleri
- Fizyolojik Sarılık: En yaygın sarılık türüdür. Doğumdan sonraki 2-3 gün içinde başlar ve genellikle 1-2 hafta içinde kendiliğinden geçer.
- Anne Sütü Sarılığı: Anne sütündeki bazı maddeler bilirubinin atılımını geciktirebilir. Bu tip sarılık genellikle 2-3 hafta içinde geçer.
- Hemolitik Sarılık: Bebeğin kırmızı kan hücrelerinin normalden daha hızlı parçalanması sonucu ortaya çıkar.
- Karaciğer Hastalıkları: Karaciğerin bilirubini işlemesini engelleyen bir hastalık varsa sarılık görülebilir.
- Enfeksiyonlar: Bazı enfeksiyonlar sarılığa neden olabilir.
Yenidoğan Sarılığı Tanısı
Yenidoğan sarılığı tanısı, bebeğin cilt ve göz aklarının sararması ile başlar; bu belirtileri fark eden doktor, bilirubin seviyesini ölçmek için kan testi yapar. Ayrıca, bebeğin genel sağlık durumu ve diğer belirtiler değerlendirilir. Gerektiğinde transkütanöz bilirubinometre ile cilt üzerinden ölçüm de yapılabilir.
Yenidoğan Sarılığı Tedavisi
Hafif sarılık vakalarında genellikle tedaviye gerek yoktur. Bilirubin seviyesi yüksekse fototerapi, ilaç tedavisi veya kan değişimi gibi tedaviler uygulanabilir.
- Fototerapi: Bebeğin cildine mavi ışık tutularak bilirubinin parçalanması sağlanır.
- İlaç Tedavisi: Bilirubinin atılımını artıran ilaçlar kullanılabilir.
- Kan Değişimi: Bilirubin seviyesi çok yüksekse kan değişimi yapılabilir.
Yenidoğan Sarılığı Nasıl Önlenir?
Yenidoğan sarılığını tamamen önlemek mümkün olmasa da, bazı önlemlerle risk azaltılabilir: Bebeğin doğumdan sonra ilk 24 saat içinde anne sütü ile beslenmesi, yeterli sıvı almasını sağlamak, düzenli aralıklarla emzirilmesi ve dolaylı güneş ışığına maruz bırakılması önerilir. Bu önlemler, bilirubin seviyelerinin kontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir ve sarılığın şiddetini azaltabilir.
Yenidoğan Sarılığı Hakkında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Bebeğin sarılığı 2 haftadan uzun sürerse veya bilirubin seviyesi çok yüksekse doktora başvurmak gerekir.
- Bebeğin cilt ve gözlerinin rengini takip etmek önemlidir.
- Bebeğin idrarı ve dışkısının rengini de takip etmek gerekir.
- Bebeğin halsiz, iştahsız veya uyku hali olması sarılığın kötüleşmesinin bir göstergesi olabilir.
Yenidoğan sarılığı genellikle geçici bir durumdur ve tedaviye iyi cevap verir. Bebeğinizi dikkatle takip ederek ve doktorunuzun önerilerine uyarak sarılığın kontrol altına alınmasını sağlayabilirsiniz.
Sarılık Olan Bebeklere Sarı Bez Örtmek
Bebeklere sarı bez örtülmesi geleneğinin arkasında yatan kesin neden bilinmemektedir. Fakat bu geleneğin arkasında yatan birkaç olası neden şunlardır:
1. Batıl inançlar:
- Sarı rengin sarılığı iyileştirdiğine dair yaygın bir batıl inanç vardır. Bu inancın kökeni eski Mısırlılara kadar uzanmaktadır. Mısırlılar, sarının güneşin rengi olduğuna ve güneşin şifa gücüne sahip olduğuna inanıyorlardı.
- Sarı rengin nazar boncuğu gibi bir işlevi olduğuna ve bebeği nazardan koruduğuna dair bir inanç da mevcuttur.
2. Pratik nedenler:
- Sarı bez, bebeğin sarılığını daha belirgin hale getirerek, erken teşhise yardımcı olabilir.
- Sarı bez, bebeğin gözlerini güneş ışığından korumaya yardımcı olabilir.
3. Kültürel nedenler:
Bazı kültürlerde sarı renk, mutluluk ve refah ile ilişkilendirilir. Bu nedenle, bebeklere sarı bez örtmek, onlara iyi şans getirdiğine inanılır.
Bilimsel açıdan bakıldığında, sarı bezin sarılığı tedavisinde herhangi bir etkisi olduğu kanıtlanmamıştır. Hatta, bazı uzmanlar, sarı bezin bebeğin cilt rengini gözlemlemeyi zorlaştırabileceğini ve sarılığın teşhisini geciktirebileceğini savunmaktadır.
Bebeklere sarı bez örtmek bir tercih meselesidir. Bebeğinize sarı bez örtmek istiyorsanız, bunu yapmaktan çekinmeyin. Fakat, sarı bezin sarılığı tedavisinde herhangi bir etkisi olmadığını ve bazı durumlarda zararlı olabileceğini de unutmayın.
Sorumluluk Reddi: Bu blog yazısında yer alan bilgiler yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye niteliği taşımamaktadır. Herhangi bir sağlık sorunu veya durumu ile ilgili olarak profesyonel bir sağlık uzmanına danışmanız gerekmektedir.
